خانه » کلاستر های شخصیت یا خوشه های اختلالات شخصیتی چیست؟
کلاستر های شخصیت یا خوشه های اختلالات شخصیتی چیست؟
کلاستر های شخصیت یا خوشه های اختلالات شخصیتی چیست؟
روانشناسی

کلاستر های شخصیت یا خوشه های اختلالات شخصیتی چیست؟

اختلال های شخصیتی به دسته های مختلفی تقسیم می شود که به آن ها خوشه یا کلاستر های شخصیت گفته می شود. اختلالات شخصیت به طور کلی به گروهی از بیماری های روانی اطلاق می شود که با افکار و رفتار های ناسالم مشخص می شوند و می توانند به طور جدی عملکرد روزمره ی افراد را مختل کنند. ممکن است با مواردی از این اختلال های شخصیت آشنا باشید، اما خوشه های متمایز آن را نشناسید. در این مقاله قصد داریم دسته بندی کاملی از اختلالات شخصیت با سه خوشه ی مختلف A و B و C را به شما ارائه بدهیم. اختلال های با زمینه ی یکسان هر کدام در یکی از دسته ها یا خوشه ها جای گرفته اند.

 

خوشه های مختلف اختلال های روانی شخصیت

با توجه به مبنای ایجاد و شکل گیری هر کدام از ختلال های شخصیتی، سه دسته یا خوشه برای آن ها در علم روانشناسی در نظر گرفته شده است.سه اختلال در خوشه A، چهار اختلال در خوشه B و سه اختلال در خوشه C جای گرفته اند. به طور خلاصه کلاستر های شخصیت شامل سه دسته زیر می شود:

  • اختلالات خوشه A: پارانوئید، اسکیزوئید و اختلال شخصیت اسکیزوتایپ
  • اختلال های خوشه B: اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت تاریخی و اختلال شخصیت خودشیفته
  • اختلالات خوشه C: اختلال شخصیت اجتنابی، اختلال شخصیت وابسته و اختلال شخصیت وسواسی-اجباری

 

 

اختلال های خوشه A

خوشه A از بین کلاستر های شخصیت مربوط به اختلالاتی است که در دسته اختلالات عجیب و غریب و غیر عادی طبقه بندی می شوند. افرادی که با این اختلال دست و پنجه نرم می کنم افکار نامنظم و نادرستی دارند. به این ترتیب نمی توانند در اجتماع موفق عمل کنند و دچار نا هنجاری های اجتماعی می شوند. معمولاً دیگران افراد مبتلا به این اختلالات شخصیتی را عجیب و غریب می بینند. حتی اگر از اعضای نزدیک خانواده آن ها باشند. در ادامه اختلال دسته بندی شده در این خوشه را به شما معرفی خواهیم کرد.

 

اختلال شخصیت پارانوئید یا شکاک

اختلال شخصیت پارانوئید یا شکاک
اختلال شخصیت پارانوئید یا شکاک

این اختلال شخصیت در کلاستر های شخصیت خوشه A قرار دارد. چنین افرادی با این اختلال شخصیتی بی اعتمادی شدید به دیگران را تجربه می کنند. این اختلال در زندگی شخصی آن ها مشکلات فراوانی ایجاد می کند. زیرا به دلیل بی اعتمادی شدیدی که نسبت به اطرافیان خصوصاً عزیزان خود دارند همیشه مراقب و مشکوک به اطرافیان خود هستند. این اختلال در افراد متاهل بیش از حد مشکل ساز خواهد بود. چنین افرادی بیش از حد حساس هستند و به راحتی تحقیر می شوند. در ایجاد روابط نزدیک با دیگران مشکل دارند. زیرا بی اعتمادی آن ها به دیگران سبب می شود نتوانند روابط صمیمانه ای با دیگران داشته باشند. این افراد در کار کردن با دیگران نیز دچار مشکل می شوند. انتقاد شدیدی نسبت به دیگران دارند. به سرعت عصبانی می شوند و از کوره در می روند. به سختی می توانند به خود آرامش بدهند.

 

اختلال شخصیت اسکیزوئید

این اختلال شخصیت به عنوان اختلال دوم در خوشه A قرار دارد. افراد مبتلا به اسکیزوئید بیان و روابط محدودی در محیط های اجتماعی خود دارند و از روابط اجتماعی خود را جدا می کند. حتی ممکن است ابراز خشم هم برایشان سخت باشد و از آن رنج ببرند. چنین افرادی نسبتاً منفعل هستند و در واکنش نشان دادن مناسب نسبت به رویداد های مهم زندگی مشکل دارند. به همین دلیل به نظر می رسد که زندگی بی هدفی را دنبال می کند. در شرایط کاری همیشه در محدوده ی امن خودشان کار می کند. فرد مبتلا به این اختلال نمی خواهد و نمی تواند از روابط نزدیک لذت ببرد. همیشه فعالیت های مستقل را انتخاب می کند. غیر از خویشاوندان نزدیک هیچ دوست صمیمی ندارد. تحت تاثیر تحسین و انتقاد قرار نمی گیرد و از نظر عاطفی سرد و جدا به نظر می رسد.

 

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

نوع سوم اختلال در کلاستر های شخصیت، شخصیت اسکیزوتایپی است. این اختلال نیز با ناتوانی فرد مبتلا در برقراری ارتباط با دیگران مشخص می شود. این قطع ارتباط اغلب با باور های خیالی، خرافات و یا رفتار های غیر عادی تحریک می شود. به نظر می رسد افراد مبتلا به این اختلال شخصیت از احساس عدم ارتباط با دیگران ناراضی هستند. اما اغلب علاقه زیادی به ایجاد روابط جدید نیز ندارند. در بعضی از موارد ابتلا به این اختلال ژنتیکی اعلام شده است. به طور کلی این افراد تمایل کمی به صمیمیت دارند و در عین حال از عدم ارتباط احساس نا رضایتی می کند. تفکرات فانتزی و خرافی او دیگران را از خود دور می کند. زیرا بیش از حد مشکوک به نظر می رسد. چنین فردی به جز با خویشاوندان درجه یک با دیگران صمیمیتی ندارد. به همین دلیل اضطراب اجتماعی مفرطی را تجربه می کند.

 

اختلال های خوشه B

خوشه B شامل اختلال های ضد اجتماعی، اختلال مرزی، اختلال هیستریونیک و خودشیفتگی است. این کلاستر های شخصیت معمولاً با تفکر یا رفتار بیش از حد نمایشی و هیجانی مشخص می شوند. افراد مبتلا به این اختلالات معمولاً با رفتارهای تکان های دست و پنجه نرم می کند. در ادامه چهار نوع اختلال شخصیت که در این خوشه جای می گیرند را برای شما شرح خواهیم داد. پس با ما همراه باشید.

 

اختلال شخصیت ضد اجتماعی

اختلال شخصیت ضد اجتماعی
اختلال شخصیت ضد اجتماعی

افراد مختلف مبتلا به این اختلال شخصیت درست و غلط را نادیده می گیرند و اغلب مخالف دیگران هستند. چنین افرادی معمولاً از اعمال خود به ویژه اعمال مجرمانه پشیمان نمی شوند. این افراد مشکلی با نقض قوانین برای رفع نیاز های خود ندارند. ولی ممکن است به خاطر وانمود کنند به خاطر زیر پا گذاشتن قوانین احساس بدی دارند، اگر به نفعشان باشد. گاهی احساسات اغراق آمیزی نسبت به خود دارند و حس می کنند برای کار معمولی خیلی خوب عمل کردند. عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو در ایجاد این اختلال نقش دارند. زندگی های خانوادگی خشونت آمیز و پر فراز و نشیب و آزار های دوران کودکی همراه با بی توجهی و بی مهری از عوامل این اختلال هستند.

 

اختلال شخصیت مرزی

نوع دوم از اختلالات خوشه B اختلال شخصیت مرزی است. نوعی بیماری روانی که با نا توانی در مدیریت یا تنظیم عواطف و احساسات مشخص می شود. این ناتوانی منجر به رفتار های خود ویرانگر و تکانشی ناشی از عدم توانایی در تشخیص مرزها است، می شود. این افراد اغلب به اختلال دوقطبی و افسردگی نیز مبتلا می شوند. اغلب رفتارهای تکانشی با افزایش سن کاهش می یابد و بیماری افراد بیشتر تحت کنترل گرفته می شود. در واقع سن و تجربه دو عامل مهم هستند که به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک می کند تا نسبت به گذشته خود بتوانند روابط بهتری با دیگران بسازند و زندگی بهتری داشته باشند. چیزی که باید این افراد یاد بگیرند کنترل و تنظیم هیجان های درونی آن هاست.

 

اختلال شخصیت هیستریونیک

این اختلال شخصیت با الگوی حساسیت بیش از حد و رفتار توجه جویانه مشخص می شود. نمود این اختلال در دوران بزرگسالی به وضوح دیده می شود و در موقعیت های مختلفی بروز پیدا می کند. افرادی که به این اختلال از اختلال های خوشه B مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر خودکشی و یا تهدید های مربوط به خودکشی هستند. وقتی مرکز توجه نباشند، احساس ناراحتی می کنند. چنین افرادی از ظاهر فیزیکی خود برای جلب توجه استفاده می کنند و در احساسات خود اغراق می کنند. از طرفی به راحتی تحت تاثیر دیگران قرار می گیرند و روابط را صمیمی تر از آنچه که واقعا هست می بینند. به سرعت صمیمی و به سرعت نا امید می شوند. تعادل در روابط ندارند.

 

اختلال شخصیت خودشیفته

اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیت خودشیفته

نارسیسیسم یا خودشیفتگی از یک اسطوره یونانی گرفته شده است که به انعکاس تصویر خود در آب نگاه کرد و عاشقان شد. چنین اشخاصی تقریباً در هر مکالمه ای که با آن ها داشته باشید به شما اطلاع می دهند که چقدر فوق العاده هستند. احساس بزرگی نسبت به خود دارند و نیاز شدید به تحسین و در کنار آن عدم دلسوزی نسبت به دیگران دارند. افراد مبتلا به خودشیفتگی برای احساسات دیگران ارزش قائل نیستند و نیاز های افراد دیگر را نادیده می گیرند. با وجود اعتماد بنفس فوق العاده ای که دارند عزت نفس شکننده دارند و حتی به کوچکترین انتقاد نیز اساس هستند. خود شیفته ها تاثیرات اولیه فوق العاده ای از خود به جا می گذارند و معمولاً در مصاحبه های شغلی موفق عمل می کند. این افراد به شدت در استعداد ها و دستاوردهای خود اغراق می کنند.

 

اختلال های خوشه C

خوشه های شخصیت نوع C با افکار و رفتار های پر ترس و اضطراب مشخص می شود. افرادی که به این دسته از اختلال های شخصیتی مبتلا هستند ترس های جدی دارند که مانع از زندگی عادی روزمره برای آن ها می شود. این خوشه سه دست اختلال اصلی در خود دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم.

 

 اختلال شخصیت اجتنابی

این اختلال شخصیت از خوشه C با احساس پیوسته ی پریشانی در اجتماعات همراه است. رفتار های اجتنابی شامل پرهیز از موقعیت های اجتماعی و پرهیز از یافتن دوستان جدید است. چنین افرادی خود را کمتر از دیگران می دانند و نسبت به شنیدن انتقاد احساس نگرانی دارند. عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی همگی در ایجاد این اختلال نقش دارند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی به شدت در برابر برقراری ارتباط با دیگران و ایجاد روابط سالم در زندگی روزمره مشکل جدی پیدا می کند. این افراد به شدت احساس بی کفایتی می کنند و ترس از طرد شدن دارند. گاهی این ناراحتی و قدری زیاد است که یک فرد می تواند از قرار گرفتن در هر موقعیت اجتماعی شغلی و غیره انصراف بدهد.

 

اختلال شخصیت وابسته

اختلال شخصیت وابسته
اختلال شخصیت وابسته

در خوشه C نوع دیگری از اختلال شخصیت وجود دارد که با افکار و الگوهای رفتاری مشکل دار مشخص می شود. اختلال شخصیت وابسته با افکار و رفتار های عجیب و غریب و غیر عادی همراه است. گفته می شود که این اختلال اضطراب و ترس ریشه دارد. با وجود این اختلال فرد نمی تواند بدون کمک به اندازه کافی از خود مراقبت کند و رنج زیادی از این موضوع می برد. برای تصمیم گیری های روزمره به تنهایی دچار مشکل می شود. این اختلال در اوایل بزرگسالی خود را و معضلات خود را نشان می دهد. این افراد به شدت از رها شدن و از دست دادن حمایت دیگران ترس دارند و نمی توانند در جای درست و دیگران مخالفت کنند. برای دریافت و حمایت دیگران هر کاری که لازم است انجام می دهند و این در بعضی موارد بسیار خطرناک است.

 

اختلال شخصیت وسواسی- اجباری

دسته آخر اختلالات این خوشه، اختلال شخصیت وسواسی اجباری است که با وسواس فکری عملی یکسان نیست. مشخصه این بیماری نگرانی در مورد سازماندهی، کمال گرایی و کنترل چه ذهنی و چه بین فردی است. افراد مبتلا به این اختلال به دنبال این هستند که از طریق توجه دقیق خود به قوانین، جزئیات، دستورالعمل ها و برنامه ها احساس کنترل را حفظ کنند. آن ها در تمام اعمال خود بسیار محتاط هستند و همیشه در حال بررسی اشتباهات احتمالی به سر می برند. اغلب متوجه نمی‌شوند که تمایلات شان باعث ناراحتی و آزردگی اطرافیان می‌شود. در این چنین موارد کمال گرایی فرد در انجام کارها اختلال ایجاد می کند. این افراد تمایلی به کار همراه دیگران ندارند مگر اینکه دیگران بپذیرند که روش دقیق او را برای انجام کارها دنبال کنند. افراد مبتلا به این اختلال شخصیت بیش از حد سفت و سخت هستند و در مسائل مالی نیز خسیسند.

 

 

درمان و بهبودی

متاسفانه هیچ درمان شناخته شده برای اختلال های بسته بندی شده در کلاس های شخصیت که در این مقاله ذکر شد وجود ندارد.  با این حال راه های متعددی برای کنترل بهتر علائم و برگرداندن فرد به زندگی عادی وجود دارد. مثلا:

  • روان درمانی: این روش شامل آموزش به افراد در مورد وضعیت خود پیدا کردن توانایی مقابله با افکار و رفتارهای مضر است. به کمک درمانگر فرد شناختی نسبت به خود و رفتار هایش پیدا می کند و می تواند شرایط را تاحدودی تحت کنترل را بگیرد.
  • درمان دارویی: تا به حال هیچ دارویی برای کنترل و درمان اختلال های شخصیت تایید نشده است اما روانپزشکان دارو های متعددی را تجویز می کنند که به کمک فرد می آید تا بتواند شرایط مثل افسردگی، نوسان خلق و خو و اضطراب خود را کنترل کند.

 

خلاصه نکات مهم در مورد کلاسترهای شخصیت

  • کلاستر های شخصیت با افکار و اعمال ناسالم در زندگی روزمره ی افراد مشخص می شود و زندگی آن ها را مختل می کند
  • این اختلالات به سه دسته کلی خوشه A: عجیب و غیرعادی؛ خوشه B دراماتیک و نامنظم و C مضطرب و ترسناک تقسیم می شود
  • خوشه اول از اختلال شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال تشکیل شده که با گوشه گیری اجتماعی و بی دست و پا بودن مشخص میشوند
  • دسته یا خوشه ی دوم شامل اختلالات ضد اجتماعی و خودشیفتگی با تمایلات نمایشی یا احساسی است
  • اختلالات اجتماعی، اختلال شخصیت وابسته و اختلال شخصیت وسواسی-اجباری در دسته سوم قرار می گیرند که در حوزه رفتار های اضطرابی تعریف می شود
  • درمان شناخته شده ای برای اختلالات شخصیت وجود ندارد. روان درمانی و دارو درمانی فقط می توانند به کاهش علائم کمک کنند و زندگی فرد را به رویه مناسبی برگردانند.

 

 

منبع

نظر بدهید

نظر خود را در این قسمت با ما به اشتراک بگذارید